Konstytucja i ustrój
- ogłoszona 27 listopada 1815 r. przez cara Aleksandra I
- wzorowana na Karcie Konstytucyjnej Ludwika XVIII, opracowana przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego
- na autonomię Królestwa Polskiego składały się polskie władze centralne i lokalne, polskie wojsko, odrębny budżet Królestwa, własna waluta – złoty, polskie szkolnictwo oraz język urzędowy, polski system prawny i własne sądownictwo
- nierozerwalny związek z Rosją (każdorazowo car miał być koronowany na króla); Królestwo nie prowadziło własnej polityki zagranicznej
- administracyjnie Królestwo podzielono na osiem województw; zarządzały nimi komisje wojewódzkie z prezesem na czele
W myśl postanowień konstytucji monarcha był zwierzchnikiem władzy wykonawczej, mianował zarówno namiestnika Królestwa – jako swojego reprezentanta – jak i ministrów wchodzących w skład Rady Administracyjnej oraz dowódcę wojska polskiego.
Król (czyli car) dysponował również rozległymi kompetencjami wobec sejmu: zwoływał go, odraczał i rozwiązywał, miał prawo weta wobec uchwał sejmowych, przysługiwała mu wyłączność inicjatywy ustawodawczej. Do niego należało wydawanie statutów organicznych, czyli dekretów z mocą ustawy.
W gestii króla leżało również mianowanie arcybiskupów i biskupów różnych wyznań.
Namiestnikiem Królestwa Polskiego został Józef Zajączek, były generał napoleoński. Po jego śmierci w r. 1826 kompetencje namiestnika przejęła Rada Administracyjna.
Bardzo ważną rolę polityczną odgrywał Mikołaj Nowosilcow, pełnomocnik cara w Radzie Stanu. Wywierał on presję na życie polityczne, kontrolował także sferę kultury i nauki. Dowódcą naczelnym wojska polskiego Aleksander I mianował natomiast swojego brata, wielkiego księcia Konstantego, ożenionego z Polką Joanną Grudzińską. Konstanty wprowadził w 30-tysięcznej armii Królestwa Polskiego ostrą dyscyplinę, zasłynął ze stosowania kar cielesnych wobec żołnierzy. W polskiej armii obowiązywała sześcioletnia służba wojskowa.
Rada Administracyjna
- składała się z pięciu ministrów, którzy stali na czele komisji rządowych wyznań religijnych i oświecenia publicznego, spraw wewnętrznych i policji, sprawiedliwości, wojny oraz przychodów i skarbu; w skład każdej komisji oprócz ministra wchodziło kilku radców stanu
- mianowana przez cara, nie była politycznie odpowiedzialna przed sejmem
Rada Stanu
- w jej skład wchodzili ministrowie będący członkami Rady Administracyjnej, radcy stanu, referendarze oraz inne osoby powołane przez monarchę
- jej zadaniem było opracowywanie (z woli cara) projektów uchwał sejmowych oraz aktów królewskich
- pełniła także funkcje sądowe wobec urzędników z nominacji królewskiej (rozpatrywała przestępstwa popełnione w związku ze sprawowanym urzędem); do jej kompetencji należało również sądownictwo administracyjne
Sejm
- w Izbie Poselskiej zasiadało 77 posłów wybieranych przez sejmiki ziemskie (czyli przez szlachtę) oraz 51 deputowanych wybieranych przez zgromadzenia gminne; kadencja izby poselskiej 6 lat, przy czym co 2 lata miała być zmieniana 1/3 składu; Senat liczył nie więcej niż 64 senatorów, którymi byli książęta krwi cesarsko-królewskiej, biskupi, wojewodowie i kasztelanowie; senatorowie byli mianowani dożywotnio przez króla spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez senat na każde wakujące stanowisko; kandydaci na senatorów z grona wojewodów i kasztelanów musieli mieć skończone 35 lat i płacić roczny podatek w wysokości minimum 2 tys. złotych